De grootste milieubelasting van een ziekenhuis zit hem vooral in elektriciteit, verwarming, woon-werkverkeer en afval. Bij Alrijne zijn we op verschillende manieren bezig met energiebesparing. Zo zorgen bijvoorbeeld ledverlichting en de groene gevel voor een mooie besparing. Maar ook op de OK in Leiderdorp dragen ze hun steentje bij. Marco Volwater vertelt dat er de afgelopen jaren flink is gewerkt om verspilling te voorkomen.
Alles binnen de operatiekamer moet brandschoon zijn om infecties te voorkomen, zelfs de lucht. De luchtbehandeling op een OK is heel bijzonder. Er wordt met grote kracht gefilterde lucht boven de patiënt ingeblazen en deze wordt daarna direct afgevoerd naar beneden. Ook moet het altijd 19 graden zijn op de OK.
Altijd paraat
Je kunt je voorstellen dat de luchtbehandeling en koeling best wat vragen aan energie. Daarom staan de meeste OK’s tegenwoordig op ‘laag bedrijf’ als ze niet worden gebruikt, bijvoorbeeld ’s avonds, ’s nachts en in het weekend. Op werkdagen springen ze rond 06.00 uur weer aan of als iemand binnenkomt, want zodra de bewegingssensor iemand detecteert gaat de ventilatie blazen en is de OK binnen 20 minuten klaar voor gebruik. Van de 10 OK’s in Leiderdorp staan er altijd 2 op ‘hoog bedrijf’, zodat er bij spoed (bijvoorbeeld bij een keizersnede) gelijk gehandeld kan worden.
Marco Volwater, 1e servicetechnicus, vertelt verder: “Ook hebben we ervoor gezorgd dat alle OK’s voorzien zijn van ledverlichting, ook de hele felle lampen die boven de patiënt hangen. Dit scheelt ook heel veel onderhoud. Vroeger werden alle lampen jaarlijks preventief vervangen en ledverlichting is 6-10 jaar onderhoudsvrij. Daarnaast hebben we een speciale ‘lage weerstand’ luchtfilter en hebben we alle kiertjes gedicht. Op deze manier houden we de luchtdruk zo goed mogelijk op orde en verspillen we zo min mogelijk energie. Per OK zijn we zeker twee weken bezig geweest met alle aanpassingen. Al met al zorgt dit voor een flinke energiebesparing!”
Ivo van der Klei, lid van de raad van bestuur, tekende op 21 januari 2021 namens Alrijne Zorggroep een samenwerkingsovereenkomst met Gemeente Alphen aan den Rijn en woningbouwvereniging Woonforte om een warmtenet te realiseren tussen Alrijne en Woonforte.
Het idee is dat Alrijne Alphen aan den Rijn en Oudshoorn door dit warmtenet voor het grootste gedeelte van het gas af gaan. Alrijne is een interessante partij omdat we veel warmte afnemen en omdat we op een gunstige locatie liggen. Daarnaast heeft Alrijne natuurlijk een Warmte Koude Opslag en liggen er zonnecollectoren op het dak bij Oudshoorn.
Samen met de gemeente en Woonforte gaat Alrijne een aanbesteding in de markt zetten om te kijken of een warmtebedrijf iets wil ontwerpen waardoor Alrijne en Oudshoorn van het gas af kunnen en waarbij we warmte kunnen uitwisselen met Woonforte. Ook woningeigenaren kunnen in een later stadium aansluiten op het warmtenet als deze succesvol is geïnstalleerd.
Ook onze toekomstige buren hebben interesse om aan te sluiten op het warmtenet: het gaat om een nieuwbouwlocatie van Scala College aan de Henry Dunantweg. Omdat de voorbereidingen vergevorderd zijn hebben we druk overleg om dat op tijd mogelijk te maken! Het project krijgt daardoor veel snelheid.
Aardgasvrije toekomst
Nederland gaat voor 2050 van het aardgas af. Alle gemeenten in Nederland hebben de opdracht gekregen om voor eind 2021 een plan uit te werken waarin staat wanneer welke wijken van het aardgas gaan. Het project duurzame warmte Planetenbuurt is een voorbereiding op een aardgasvrije toekomst.
De Klinische Apotheek in Leiderdorp is sinds juli volledig gasvrij. Voortaan reguleert een lucht-lucht warmtepomp van 10.000m3h de temperatuur. In de zomer voert de pomp koele lucht aan, in de winter verwarmt de pomp dit gebouw. Marco Volwater, 1e servicetechnicus, vertelt in deze video hoe dit in z’n werk gaat. Lees hier het hele artikel!
Begin 2020 is de installatie gestart van een klimaatgevel met verticale tuin op de gevel bij het Moeder- en Kindcentrum in Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp. Voor de bestaande gevel wordt een glaswand geplaatst. Hierdoor ontstaat een tussenruimte, die isolerend werkt. Op deze wijze ontstaat een beter binnenklimaat, ook als het buiten heel erg warm of koud is, zonder bijvoorbeeld extra te stoken of te koelen.
Duurzame oplossing
De verouderde kozijnen in Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp waren de aanleiding voor de bouw van de groene gevel. In plaats van alle kozijnen en ramen te vervangen is er gekozen om het huidige gebouw te refurbishen en het geheel een frisse look te geven.
Lucht die uit het ziekenhuis komt en veel koolstofdioxide (CO2) bevat, wordt de groene gevel in geblazen. De plantjes in de groene gevel nemen deze CO2 op en zetten dit om in zuurstof. Deze zuurstof wordt weer teruggeven aan de omgeving, waardoor de luchtkwaliteit rondom het ziekenhuis verbetert.
Impressie van de groene gevel bij Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp. Op dit moment is er nog één afdeling met plantjes in de gevel.
In de zomer gebouwen koelen met water uit de Rijn en in de winter gebouwen verwarmen met water uit de grond. Dat scheelt een hoop aardgas, want airco en verwarming hoeven minder hard te werken! Alrijne Ziekenhuis Alphen aan den Rijn en Verpleeghuis Oudshoorn onderzoeken samen met een aantal andere partijen hoe zij samen aan een duurzame oplossing kunnen werken.
Dit voorjaar heeft Alrijne de verlichting van alle ziekenhuislocaties vervangen door ledverlichting. Per jaar wordt hiermee 452 ton kilo Co2 bespaard. Maar wat betekent dat nou eigenlijk? Je stoot 1 ton Co2 uit door 7x naar Parijs te vliegen of 319 liter diesel te verbranden. De jaarlijkse besparing van Alrijne staat dus gelijk aan 3164 passagiersvluchten naar Parijs of het verbranden van 144.188 liter diesel!
Een tegel die zichzelf schoonmaakt? Echt waar, het bestaat! Je vindt deze tegels in een aantal toiletten in ons ziekenhuis in Leiderdorp en in de toekomst op veel meer plekken bij Alrijne. De tegel heeft een bepaalde pH-waarde, die ontstaat door een UV-gevoelige coating in combinatie met licht. Dankzij deze zuurgraad is er minder bacteriegroei en kalkaanslag. En dat scheelt flink wat schoonmaakmiddel.
Wist je dat de bewoners van Verpleeghuis Oudshoorn douchen met zelf opgewarmd water? Dit komt door de zonnecollectoren die op ons dak staan. In de buizen van de zonnecollectoren zit water, dit wordt opgewarmd door de zon en afgevoerd via het systeem. Het opgewarmde water wordt opgevangen in een groot vat van 13 meter hoog. Dit water gebruiken ze dan weer voor tapwater en ruimteverwarming door het hele verpleeghuis, het hele jaar door!
Alrijne Ziekenhuis Leiden wordt verwarmd met stadswarmte. De stadswarmte is restwarmte van de elektriciteitscentrale aan de Lange Gracht in Leiden. Bij het opwekken van elektriciteit in deze centrale komt warmte vrij. Vroeger ging die warmte verloren, nu wordt deze gebruikt om gebouwen te verwarmen, waaronder dus ook locatie Leiden. Stadswarmte zorgt daarom voor een vermindering van de CO2-uitstoot ten opzichte van het gebruik van een eigen stookinstallatie.
Warmte-koude-opslag (WKO) wordt toegepast bij Verpleeghuis Oudshoorn en Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp.
WKO is een duurzame techniek waarmee energie uit de bodem kan worden gewonnen. Bij WKO wordt gebruik gemaakt van de warmte die van nature aanwezig is in de bodem en het grondwater. In de zomer wordt warmte in de grond gepompt, in de winter kan deze warmte vervolgens weer worden gebruikt. In de winter gebeurt het omgekeerde: koude wordt de grond in gepompt die in de zomer weer gebruikt kan worden.
Manager Huisvesting en Techniek, Simke de Jong, vertelt: "Gelukkig gebruiken heel veel bedrijven nu deze techniek. Het bijzondere aan onze WKO is dat hij al zeker 20 jaar mee gaat! Toen de WKO werd gebouwd - toen heette Alrijne nog het Elisabeth Ziekenhuis - waren wij en het Dolfinarium de eersten die gebruik gingen maken van deze techniek. Dat was best spannend, want we moesten alles zelf ontwerpen en uitvoeren. Het pakte goed uit! Binnenkort gaan we weer een nieuwe WKO aanleggen, bij de nieuwbouw van Verpleeghuis Leythenrode."
Foto: Het kleine blauwgroene bouwwerk is de ingang naar de bron van de WKO.